Ekonomik döngünün en temel kuralı, bir borcun belirlenen vadede ödenmesidir. Ancak gerek ticari hayatta gerekse kişisel ilişkilerde ödemeler bazen aksayabilir. İşte bu noktada, paranın zaman değerini korumak ve alacaklının mağduriyetini gidermek amacıyla “Gecikme Faizi” (Temerrüt Faizi) devreye girer. 2026 yılı itibarıyla Türkiye’deki enflasyonist baskılar ve değişen Merkez Bankası (TCMB) faiz kararları, borç-alacak ilişkilerindeki faiz hesaplamalarını her zamankinden daha kritik bir hale getirmiştir.
Peki, bir borç için ne kadar faiz ödenir? Gecikme faizi hesaplama süreci hangi kanunlara dayanır? Yasal faiz ile ticari faiz arasındaki fark nedir? Bu dev rehberde, finansal okuryazarlığınızı artıracak ve haklarınızı korumanıza yardımcı olacak tüm teknik detayları deşifre ediyoruz.
1. Temel Kavramlar: Gecikme (Temerrüt) Faizi Nedir?
Hukuk dilinde “Temerrüt”, borçlunun borcunu zamanında ifa etmemesi (ödememesi) durumudur. Gecikme faizi hesaplama, borçlunun bu gecikme nedeniyle alacaklıya ödemesi gereken “gecikme tazminatı”nın bir türüdür.
1.1. Faiz Türleri Arasındaki Farklar
Gecikme faizini hesaplamadan önce hangi faiz türünün sizin borcunuza uygun olduğunu belirlemelisiniz:
- Yasal Faiz (Kanuni Faiz): 3095 Sayılı Kanun çerçevesinde belirlenen, taraflar arasında özel bir anlaşma yoksa uygulanan temel faizdir.
- Ticari Temerrüt Faizi: İki tacir (şirket) arasındaki ticari işlerden doğan borçlara uygulanan daha yüksek oranlı faizdir.
- Gecikme Zammı: Genellikle vergi, trafik cezası gibi kamu borçları için devletin uyguladığı özel artış oranıdır.
2. 2026 Yılı Gecikme Faizi Hesaplama Formülü
Bankaya veya icra dairesine gitmeden önce borcunuzun faizini kendiniz de öngörebilirsiniz. Ancak rakamlar büyüdükçe ve günler uzadıkça manuel hesaplama yapmak hata payını artırır.
2.1. Basit Faiz Hesaplama Mantığı
Faiz hesaplamasının temel mantığı şu üç değişkene dayanır:
- Ana Para: Borcun asıl tutarı.
- Faiz Oranı: Uygulanacak yıllık faiz yüzdesi (Örn: %24).
- Gecikme Gün Sayısı: Vade tarihinden ödeme tarihine kadar geçen gün sayısı.
Hesaplama Formülü: (Ana Para x Faiz Oranı x Gün Sayısı) / 36500 = Ödenecek Gecikme Faizi
Örnek: 10.000 TL borcunuz olduğunu ve %24 yasal faiz ile 100 gün geciktiğinizi varsayalım: (10.000 x 24 x 100) / 36500 = 657,53 TL
Önemli Not: 2026 yılında faiz oranları TCMB tebliğleri ile sıkça güncellenebilir. En doğru sonuç için sayfamızın üstünde yer alan TamListe Gecikme Faizi Hesaplayıcı modülünü kullanmanız önerilir.
3. Yasal Faiz ve Ticari Faiz Oranları: Hangisi Uygulanır?
Borcunuzun niteliği, uygulanacak faiz oranını doğrudan değiştirir. Yanlış faiz türü seçmek, icra takiplerinde itirazlara veya hak kayıplarına neden olabilir.
3.1. Yasal Faiz Oranı (3095 Sayılı Kanun)
Kişisel borçlar, nafaka alacakları veya haksız fiillerden (kaza, darp vb.) doğan tazminatlarda uygulanır. 2026 yılı güncel yasal faiz oranları, genellikle piyasadaki ticari faizlerin altında kalır.
3.2. Ticari Temerrüt Faizi
Eğer borç bir ticari işten (örneğin iki şirket arasındaki fatura borcu) kaynaklanıyorsa, alacaklı “Avans Faizi” (Reeskont) talep edebilir. Ticari faiz oranları, yasal faizin neredeyse iki katı olabilir. Bu nedenle ticari sözleşmelerde “gecikme halinde uygulanacak faiz” maddesi hayati önem taşır.
4. Kullanım Alanları: Gecikme Faizi Nerelerde Karşımıza Çıkar?
4.1. Kira Borcu Gecikme Faizi
Kirasını ödemeyen bir kiracı için ev sahibi gecikme faizi talep edebilir. Borçlar Kanunu’na göre, kiracı temerrüde düştüğü andan itibaren faiz işlemeye başlar. Ancak kira sözleşmesinde özel bir faiz oranı (örn: aylık %5) belirlenmemişse, yasal faiz uygulanır.
4.2. Fatura ve Hizmet Borçları
İnternet, telefon veya elektrik faturalarında gecikme yaşandığında, kurumlar genellikle BDDK veya BTK tarafından belirlenen tavan oranları kullanarak faiz yürütürler.
💡 Stratejik Bağlantı: Aboneliklerinizi iptal ederken çıkan son faturalardaki faiz yüklerinden kurtulmak için İnternet ve Telefon Abonelik İptal Rehberi içeriğimizi inceleyerek haklarınızı öğrenebilirsiniz.
4.3. İcra Takiplerinde Faiz (İşlemiş ve İşleyecek Faiz)
İcra takibi başlatıldığında iki tür faiz hesaplanır:
- Takip Öncesi (İşlemiş) Faiz: Borcun vadesinden icra takibinin açıldığı güne kadar geçen süre.
- Takip Sonrası (İşleyecek) Faiz: İcra dosyası kapanana kadar her gün eklenen faiz.
5. Kamu Alacakları ve Gecikme Zammı
Devlete olan borçlarda (Vergi, SGK primi, MTV vb.) durum biraz farklıdır. Burada “gecikme faizi” yerine “gecikme zammı” terimi kullanılır. Gecikme zammı oranları Cumhurbaşkanlığı kararı ile belirlenir ve genellikle aylık olarak uygulanır.
5.1. Vergi Yapılandırmaları ve Faiz Silinmesi
Devlet dönem dönem “Vergi Barışı” veya “Borç Yapılandırma” paketleri açıklar. Bu paketlerin en büyük avantajı, biriken devasa gecikme zamlarının silinip, yerine daha düşük oranlı (Yİ-ÜFE) bir hesaplama getirilmesidir.
Daha Fazla Bilgi: Vergi borçlarınızı takip etmek ve yapılandırma fırsatlarını kaçırmamak için 2026 Güncel Vergiler Rehberi yazımıza göz atarak mali takviminizi oluşturun.
6. TamListe Gecikme Faizi Hesaplama Aracının Avantajları
tamliste.tr/gecikme-faizi-hesaplama/ adresindeki aracımız, kullanıcıların karmaşık hukuk ve finans verileri arasında kaybolmasını önlemek için tasarlandı.
- Güncel Veriler: 2026 yılındaki tüm faiz oranı değişiklikleri sisteme anlık yansıtılır.
- Artan Oranlı Hesaplama: Faiz oranının değiştiği dönemleri (Örn: Borcun bir kısmı %9, bir kısmı %24 faiz dönemine denk geliyorsa) otomatik hesaplar.
- Hukuki Uyum: İcra dairelerinin ve mahkemelerin kullandığı standart hesaplama yöntemlerini baz alır.
7. Gecikme Faizinden Kurtulmak veya Azaltmak İçin 5 İpucu
Eğer yüksek faiz yükü altında kaldıysanız, şu yolları deneyebilirsiniz:
- Temerrüt Öncesi İletişim: Borcu ödeyemeyeceğinizi anladığınız an alacaklıyla görüşüp “Vade Uzatımı” talep edin. Temerrüde düşmeden (ihtar çekilmeden) yapılan anlaşmalar faiz işlemesini durdurur.
- Kısmi Ödeme Yapın: Faiz, kalan ana para üzerinden hesaplanır. Borcun tamamını ödeyemeseniz bile bir kısmını yatırmak, faiz yükünün büyümesini yavaşlatır.
- İtiraz Haklarınızı Kullanın: İcra takibinde faiz oranının fahiş olduğunu düşünüyorsanız, 7 gün içinde faize itiraz etme hakkınızı kullanın.
- Borç Transferi Kredisi: Gecikme faizleri genellikle kredi faizlerinden daha yüksektir. Bankadan alacağınız bir krediyle borcu kapatmak, toplamda daha az ödeme yapmanızı sağlayabilir.
- Arabuluculuk: Ticari uyuşmazlıklarda arabulucuya gitmek, faizlerin silinmesi veya sabitlenmesi konusunda elinizi güçlendirir.
8. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- Faiz ana parayı geçebilir mi? Evet, çok uzun süre ödenmeyen borçlarda biriken faiz, ana paranın birkaç katına ulaşabilir. Ancak kamu alacaklarında ve bazı özel kanunlarda sınırlamalar olabilir.
- Faize faiz işletilir mi (Mürekkep Faiz)? Türk hukukunda kural olarak faize faiz yürütülmesi yasaktır. Ancak ticari işlerde bazı istisnalar mevcuttur.
- Gecikme faizi ne zaman işlemeye başlar? Borcun vadesi belliyse vadeden sonraki gün; vade belli değilse alacaklının gönderdiği ihtarın tebliğinden itibaren başlar.
9. Finansal Geleceğinizi Planlayın
Gecikme faizi hesaplama bir matematik işlemi olduğu kadar, bir risk yönetimidir. Birikmiş faizler, bireylerin ve şirketlerin finansal iflasına yol açabilir. Bu nedenle, finansal kararlarınızı alırken borçlanma maliyetlerini önceden simüle etmek hayati önem taşır.
Yeni bir işe girdiyseniz ve maaşınızdaki kesintileri merak ediyorsanız İşe Yeni Başlayanlar İçin Çalışma Hayatı Rehberi içeriğimizden bordro yönetimi hakkında bilgi alabilirsiniz.
Tüm kredi, gecikme faizi ve diğer finansal hesaplama ihtiyaçlarınız için tamliste.tr/araclar/ sayfamızı favorilerinize ekleyerek her zaman en doğru verilere ulaşabilirsiniz.
